του Ιωάννη Γκίνη, PMP, MBA
Θα πρέπει αναμφισβήτητα κανείς να αναγνωρίσει τις προσπάθειες της Πολιτείας για θέσπιση απαιτήσεων διαχειριστικής ικανότητας στους Φορείς που υλοποιούν δημόσια έργα, οι οποίες δρομολογήθηκαν περί τα τέλη της περιόδου 2000-2006, τέθηκαν σε εφαρμογή στις 11.01.2008 κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου 2007-2013 και ισχύουν με διάφορες παραλλαγές μέχρι σήμερα.
Ειδικότερα μόνο κατά την διάρκεια 08.09.2009 έως 28.05.2010 προβλέφθηκε η υποχρεωτικότητα εφαρμογής του ειδικού προτύπου ΕΛΟΤ1429 – ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΕΠΑΡΚΕΙΑ ΦΟΡΕΩΝ ΠΟΥ ΥΛΟΠΟΙΟΥΝ ΕΡΓΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ, που θεσπίσθηκε για τον σκοπό αυτό. Κατά το υπόλοιπο χρονικό διάστημα και μέχρι σήμερα οι απαιτήσεις επάρκειας των Φορέων περιορίζονται σε ορισμένες γραφειοκρατικές και νομοθετικές προβλέψεις που μόνο στην αύξηση της συνθετότητας των διαδικασιών ένταξης έργων στο ΠΕΠ τελικά συνέβαλαν, χωρίς καμία ουσιαστικά βελτίωση στη διαχειριστική ικανότητα των Φορέων. Η ακύρωση στην πράξη της εφαρμογής του ΕΛΟΤ 1429 οφείλονταν μάλλον στην συρρίκνωση στον αριθμό των τελικών δικαιούχων Φορέων στο ΠΕΠ που επήλθε με την εφαρμογή του ν3852/07.06.2010 – ΣΧΕΔΙΟ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ, παρά στην οικονομική κρίση που επήλθε. Ούτως ή άλλως ένας από τους σκοπούς της υποχρέωσης των Φορέων για διατήρηση συστήματος διαχειριστικής επάρκειας ήταν και ο δραστικός περιορισμός των δυνητικών δικαιούχων στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.
Αν σκεφτούμε όμως ότι το ΕΛΟΤ 1429 είναι ουσιαστικά μια προσπάθεια δημιουργίας ενός προτύπου ωριμότητας οργανισμών όπως τα διεθνή πρότυπα Ρ3Μ3 (UK), OPM3 του PMI, με πρόβλεψη μάλιστα τριών επιπέδων ωριμότητας, θα πρέπει να κριθεί από την σκοπιά της θεωρίας διαχείρισης έργων. Θα πρέπει συνεπώς να θεωρεί το έργο ως μια οποιασδήποτε μορφής δραστηριότητα που έχει τα χαρακτηριστικά της προσωρινότητας και της παραγωγής ενός μοναδικού προϊόντος ή υπηρεσίας και να μην αναφέρεται μόνο σε έργα που παράγουν ως προϊόν ένα τεχνικό έργο. Θα πρέπει συνεπώς στο πρότυπο αυτό να περιγράφεται η εφαρμογή από τους οργανισμούς με επαναληπτικό τρόπο των πέντε διεργασιών, δηλαδή της έναρξης (initiating), του σχεδιασμού (planning), της εκτέλεσης (executing), του ελέγχου – παρακολούθησης (monitoring&controlling) και του κλεισίματος (closing).
Η δομή του προτύπου ΕΛΟΤ1429 εδράζεται στην αντίληψη ότι τα έργα που προβλέπονται στον οδηγό εφαρμογής ΕΛΟΤ 1431-1 «Οδηγός εφαρμογής του ΕΛΟΤ 1429 για οργανισμούς υλοποίησης δημόσιων τεχνικών έργων υποδομής», ονομαζόμενα ως έργα κατηγορίας Α, ανήκουν στην κατηγορία των κατασκευαστικών έργων, ο κύκλος ζωής των οποίων αποτελείται από τρεις φάσεις – υποέργα, δηλαδή την ωρίμανσή (μελέτες και αδειοδοτήσεις) και την κατασκευή και παραλαβή. Αντίστοιχα, τα έργα που προβλέπονται στον οδηγό εφαρμογής ΕΛΟΤ 1431-2 «Οδηγός εφαρμογής του ΕΛΟΤ 1429 για οργανισμούς υλοποίησης δημόσιων συμβάσεων προμηθειών και υπηρεσιών», ονομαζόμενα ως έργα κατηγορίας Β, είναι έργα με μια φάση στον κύκλο ζωής τους.
Κύριο χαρακτηριστικό των υποέργων αυτών είναι ότι δεν μπορεί να ξεκινήσει η υλοποίηση κάποιου από αυτά, αν δεν ολοκληρωθεί το προηγούμενο, είναι δηλαδή τύπου «καταρράκτη». Τα σημεία διέλευσης από το ένα υποέργο στο άλλο, όπου λαμβάνονται αποφάσεις είτε από τα Δημοτικά ή Διοικητικά ή Περιφερειακά Συμβούλια για συνέχιση ή μη του έργου από το ένα υποέργο – φάση στο άλλο, είτε από τις Διαχειριστικές Αρχές για ένταξή τους ή όχι σε πρόγραμμα χρηματοδότησης, είναι πολύ σημαντικά, επειδή στα σημεία αυτά μπορεί να σταματήσει (kill the project) ένα έργο. Παράλληλα ο οργανισμός θα πρέπει να συγκεντρώνει τις προσπάθειές του με διαφορετικό κάθε φορά τρόπο, εφαρμόζοντας και τις πέντε παραπάνω ομάδες διεργασιών ώστε να οργανώνει και να ολοκληρώνει κάθε υποέργο.
Αντίστοιχα, ένα έργο κατηγορίας Β μπορεί να είναι μόνο προμήθεια ή μια υπηρεσία που δεν αποτελεί φάση ή υποέργο ενός κατασκευαστικού έργου (δηλαδή υπηρεσία εκτός Ν3316/05, που με απόφαση του Ελ. ΣΥΝ. έχει ήδη τεθεί η διαχωριστική αυτή γραμμή). Τα έργο αυτό της κατηγορίας Β δεν επιμερίζεται σε φάσεις ή υποέργα, υλοποιείται σε μια φάση όπου εφαρμόζονται οι παραπάνω αναφερόμενες πέντε διεργασίες, όπως σε κάθε ξεχωριστό υποέργο ενός κατασκευαστικού έργου.
Πρέπει να επισημανθει στο σημείο ότι ένα έργο πληροφορικής δεν προσιδιάζει με τα έργα της κατηγορίας Β δεδομένου ότι διαθέτει φάσεις υλοποίησης, ούτε όμως και με τα έργα κατηγορίας Α που είναι τα κασκευαστικά έργα, επειδή οι φάσεις ενός έργου πληροφορικές έχουν τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά χωρίς να είναι τύπου «καταρράκτη».
Στην παρ. 5.2.1. του προτύπου ΕΛΟΤ1429 ζητείται να περιλαμβάνονται στην οργανωτική δομή του οργανισμού υπευθυνότητες για συγκεκριμένες λειτουργίες όπως για τον προγραμματισμό έργων και ενεργειών, για τον σχεδιασμό και ωρίμανση έργων, για την διενέργεια διαγωνισμού και ανάθεση σύμβασης, για την παρακολούθηση και διαχείριση έργου, διαχείριση σύμβασης, πιστοποίηση φυσικού αντικειμένου και για την οικονομική διαχείριση των έργων.
Δεν διευκρινίζεται όμως εάν με τον όρο «λειτουργίες» εννοούνται οι ομάδες των παραπάνω αναφερομένων πέντε διεργασιών, δηλαδή της έναρξης, σχεδιασμού, εκτέλεσης, έλεγχου-παρακολούθησης και κλεισίματος, ή μήπως εννοούνται οι φάσεις ή υποέργα ενός κατασκευαστικού έργου που μεταξύ τους ταυτίζονται μόνο ως ονομασίες.
Τα έργα κατηγορίας Β περιλαμβάνουν την ανάθεση μιας μη τεχνικής υπηρεσίας (πχ ένα διαφημιστικό έντυπο, ανάπτυξη ιστοσελίδας κλπ) ή μη τεχνικής προμήθειας (πχ προμήθεια υπολογιστών κλπ).
Ενώ στην παράγραφο 7 του προτύπου υποτίθεται ότι περιγράφονται οι διεργασίες υλοποίησης του έργου, υπό την προβλεπόμενη στην θεωρία διαχείρισης έργων έννοια του όρου, εντούτοις ακολουθεί περιγραφή των φάσεων – υποέργων υλοποίησης ενός κατασκευαστικού έργου.
Το παρόν άρθρο δημοσιεύεται επίσης με μεγαλύτερη ανάλυση στους ιστότοπους https://1drv.ms/b/s!AFEHN5_taY24nQ0 και www.anko.gr.
